"Albo robisz krok w przód - w kierunku wzrostu, albo krok w tył - w stronę bezpieczeństwa."
Rzeczywistość, w której obecnie żyjemy jest bardzo dynamiczna, a zmiany towarzyszą nam praktycznie na każdym kroku. Czy nam się to podoba, czy nie – w mniejszym lub większym stopniu jesteśmy zmuszeni dostosywywać się do tego, co narzuca nam świat. Jedni z nas lubią, gdy ciągle dzieje się coś nowego i stają przed nowymi, często zupełni nieznanymi wyzwaniami. Inni wolą stabilność – coś , co znają, bo nowe może stanowić dla nich zagrożenie.
Wyzwanie w modelu odporności psychicznej
Wyzwanie, które stanowi jeden z elementów modelu odporności psychicznej jest określane jako każde wydarzenie/działanie, które jest postrzegane przez jednostkę jako odstępstwo od normy, wymagające od niej elastyczności. Wyzwanie stanowi źrodło tego, co napędza nas do działania. Ów komponent w modelu odporności psychicznej wyjaśnia w jaki sposób postrzegamy wyzwania, zmiany oraz jak na nie reagujemy.
Składa się z dwóch podskal:
- Podejście do zmian i nowych doświadczeń: dotyczy tego, na ile jesteśmy w stanie dostrzec w wyzwaniu/zmianie szansę oraz na ile możemy przekroczyć własne ograniczenia, podejmować ryzyko i wychodzić poza swoją strefę komfortu.
- Podejście do wyników (dobrych oraz złych): dotyczy tego, na ile jesteśmy w stanie wyciągnąć wnioski z doświadczeń: własnych oraz innych osób.
Osoby odporne psychicznie postrzegają nowe sytuacje jako szanse i możliwość wykazania się. Poszukiwanie nowych doświadczeń i podejmowanie ryzyka jest dla nich ekscytujące i stanowi źródło energii do działania. Widzą w tym okazję do nauki i rozwoju. Takie osoby z każdego rezultatu – sukcesu, czy niepowodzenia są w stanie wynieść lekcję dla siebie i postrzegają to jako szansę do dalszego rozwoju i uniknięcia błędów w przyszłości. Lubią próbować różnych rzeczy, bo stanowi to dla nich okazję do testowania wiedzy.
Osoby wykazujące niższy poziom odporności psychicznej widzą w nowych, nieznanych sytuacjach, przede wszystkim zagrożenie. Nie lubią nagłych zmian, dobrze czują się w swoim bezpiecznym, pewnym świecie. Nie przepadają za rywalizacją, ryzykiem oraz znajdowaniem się w nowych sytuacjach. Takie osoby w przypadku porażki łatwo się poddają, a niepowodzenia widzą w kategoriach ostatecznych. Z reguły nie wyciągają wniosków i lekcji z doświadczeń, więc mogą powtarzać błędy w przyszłości. Nie lubią otrzymywać informacji zwrotnej (zwłaszcza negatywnej), może to ich zamrażać. Mogą zadowalać się minimalistycznym rozwiązaniem. Takie osoby mogą mieć również większą trudność, by spojrzeć na sytuację z szerszej perspektywy.
Można mieć podobne kompetencje i wiedzę, ale w dużej mierze w osiągnięciu sukcesu kluczowe jest samo postrzeganie wyzwań i nowych sytuacji. Jedni patrzą na nie pozytywnie i z zaciekawieniem, traktując je jako okazję do przekraczania granic, zmierzenia sie z czymś nowym. Inne osoby, mając podobne kompetencje lub nawet większe – postrzegając tę samą sytuację jako zagrożenie i ryzyko ujawnienia ich niedociągnięć mogą odbierać sobie szansę na osiągnięcie sukcesu. Rozpoczynając zadanie/projekt z podejściem „dam radę” – istnieje większa szansa na uzyskanie lepszego rezultatu niż z onieśmieleniem i poczuciem przytłoczenia wyzwaniem.
Wyzwania są także okazją do tego, by radzić sobie z lękiem, na przykład, gdy mamy do wygłoszenia ważną prezentację, wzięcie aktywnego udziału w negocjacjach, czy trudny egzamin do zdania
Gdy wysokie wyniki na skali wyzwania nie zawsze są zaletą...
Osoby, które bardzo lubią wyzwania mogą mieć tendencję do proponowania cały czas nowych pomysłów i rozwiązań. Z tego względu mogą mieć również problem z określeniem priorytetów, ponieważ biorą na siebie zbyt wiele. Czasami błędnie oceniają ryzyko i mogą przeszacowywać swoje możliwości. Takie osoby łatwo i szybko się nudzą i w niektórych sytuacjach może to generować problemy. Jeśli taka osoba jest menedżerem, zarządza zespołem – może to prowadzić do przesytu nowymi inicjatywami w zespole. Dla jego członków ciągłe zmiany i nowe wyzwania mogą być zbyt przytłaczające.
Oczywiście, kluczowa jest w tym przypadku samoświadomość własnych zachowań i ich wpływu na inne osoby, a także umiejętność ich kontrolowania.