Świat, w którym żyjemy zmienia się bardzo dynamicznie. Stres, presja, napięcia towarzyszą nam coraz częściej. Możemy czuć się zestresowani, przytłoczeni, a nawet wyczerpani, nie mając siły, by sprostać wszystkim wyzwaniom.
Dlatego też odporność na stres staje się dziś wymogiem i jedną z kluczowych kompetencji. Coraz bardziej wzrasta zapotrzebowanie na umiejętne radzenie sobie z presją i wyzwaniami, które można spotkać w środowisku zawodowym, ale też w życiu prywatnym.
Odporność psychiczna: co to jest?
Koncepcja odporności psychicznej (mental toughness) powstała wiele lat temu. Swoje korzenie ma w świecie sportu, natomiast dość szybko znalazła również zastosowanie w innych dziedzinach życia, między innymi w biznesie i obszarze związanym z pracą oraz efektywnością osobistą. Według profesora Peter’a Clough’a „odpornośc psychiczna to cecha osobowości, która determinuje to, na ile skutecznie radzimy sobie w obliczu stresu, presji, czy wyzwań, niezależnie od okoliczności.” Odporność psychiczna wyjaśnia jak się zachowujemy, gdy na przykład mamy doświadczenie z danym stresorem oraz co myślimy na ten temat, jakie mamy nastawienie, a także dlaczego tak się zachowujemy. Co ważne – odporność psychiczna to cecha osobowości, która jest plastyczna. Oznacza to, że można ją zmieniać i rozwijać.
Liczne badania wskazują na silny związek odporności psychicznej z:
- własną efektywnością i skutecznością,
- aspiracjami (ambicje, by osiągnąć cele),
- zwinnością (adaptacja, radzenie sobie ze zmianą),
- dobrostanem (poczucie szczęścia i spokoju, lepsze zdrowie psychiczne),
- realistycznym postrzeganiem siebie,
- panowaniem nad lękiem.
Naukowy model odporności psychicznej 4C opracowany został przez Petera Clough’a oraz Keitha Earle’a i opiera się na czterech filarach, których wysoki poziom zapewnia nam emocjonalną stabilność i efektywność w działaniu. Są to:
- Wyzwanie (challenge): postrzeganie wyzwania jako szansy.
- Pewność siebie (confidence): wysoki poziom wiary w siebie.
- Zaangażowanie (commitment): wytrwałość w realizowaniu zadań.
- Kontrola (control): przekonanie, że kontroluje się swój los.
Dlaczego odporność psychiczna jest ważna?
Odporność psychiczna wpływa pozytywnie na zmiany między innymi w takich obszarach:
- otwartość na zmiany,
- motywacja,
- radzenie sobie ze stresem,
- rozwój umiejętności przywódczych,
- „zatrudnialność” (zdolność do znalezienia i utrzymania zatrudnienia),
- zdrowie psychiczne,
- adaptacja (radzenie sobie z nowymi, nieznanymi sytuacjami),
- wytrzymałość (osoby odporne psychicznie potrafią działać skuteczniej w trudnych warunkach).
Dzięki odporności psychicznej możemy ocenić naszą umiejętność do radzenia sobie w sytuacjach stresujących oraz wywierających presję – zarówno pod względem zagrożeń jak i szans. Możemy lepiej zrozumieć dlaczego niektórzy – w tych samych okolicznościach odnoszą sukcesy, a inni mają z tym z większą trudność.
Odporność psychiczna daje nam możliwość opracowania rozwiązań, aby pomóc organizacjom i ich pracownikom działać efektywnie pod presją i pozytywnie reagować wobec wyzwań i zmian. Liczne badania i studia badawcze wskazują, że odporność psychiczna ma wpływ na około 25% różnicy w wydajności pomiędzy różnymi osobami, a także odpowiada za samopoczucie i nastawienie do życia.
W kolejnych artykułach opiszę bardziej szczegółowo poszczególne czynniki Modelu Odporności Psychicznej 4C oraz wyjaśnię jak można mierzyć odporność psychiczną, a także ją rozwijać.
Stay tuned 😉