Niektórzy z nas czują się jak ryba w wodzie w sytuacjach towarzyskich, spotkaniach, czy dyskusjach – podczas, gdy inni unikają takich okazji, gdy tylko jest to możliwe. Część z nas nie potrzebuje potwierdzania swoich umiejętności i kompetencji – podczas, gdy inni potrzebują ciągłej informacji zwrotnej. O tym jak funkcjonujemy między innymi w takich sytuacjach mówi czwarty element modelu odporności psychicznej, czyli skala pewności siebie.
Pewność siebie w modelu odporności psychicznej
Skala pewności siebie opisuje w jakim stopniu uważamy, że jesteśmy w stanie poradzić sobie z tym, z czym się mierzymy oraz na ile mamy w sobie wewnętrznej siły, aby bronić swoich racji, gdy zajdzie taka potrzeba.
W ogólnym opisie – osoby pewne siebie akceptują fakt, że niepowodzenia są czymś naturalnym i stanowią część życia. Komplikacje mogą zatrzymać je na pewien czas, ale z reguły są w stanie się otrząsnąć i działać dalej. Napotkany opór, czy przeciwności postrzegają nawet jako powód do większych starań, by osiągnąć sukces. Z kolei osoby, które są mnie pewne siebie, gdy napotykają na trudności – częściej czują się pokonane i nie są w stanie kontynuuować realizacji zamierzonego celu. Częściej się poddają i uznają, że nie mogą już nic więcej zrobić.
Skala pewności siebie w modelu odporności psychicznej składa się z dwóch komponentów:
- Wiara we własne umiejętności: dotyczy tego w jakim stopniu wierzymy we własne kompetencje, wiedzę oraz umiejętności, by sprostać zadaniom, nawet tym trudniejszym; jest miarą samooceny – określa, czy czujemy się wartościowi.
- Pewność siebie w relacjach interpersonalnych: dotyczy tego w jakim stopniu wierzymy we własne możliwości poradzenia sobie z krytyką, nieprzychylnymi uwagami, a także możliwości prezentowania własnego punktu widzenia (nie rzadko w kontrze do opinii innych osób) i trwania przy własnym zdaniu, gdy wiemy, że mamy rację.
Osoby, które mają wysoki poziom wiary we własne umiejętności wierzą, że są wartościowe, nie uzależniają się od opinii i ocen zewnętrznych i mają bardziej optymistyczne podejście do życia. Osoby, które nie mają tej wiary nawet jeśli posiadają zdolności i kompetencje, to nie będą ich wykorzystywać.
Osoby, które posiadają wysoki poziom pewności siebie w relacjach interpersonalnych cechują się większa asertywnością, są mniej nieśmiałe w kontaktach towarzyskich, śmielej prezentują i promują siebie w grupie oraz lepiej radzą sobie z ludźmi, którzy są trudni w kontakcie. Pewnie zadają pytania i trzymają sie swojego stanowiska w dyskusji.
Gdy wysokie wyniki na skali pewności siebie nie zawsze są zaletą...
Z reguły wysoki poziom pewności siebie jest zaletą, aczkolwiek bez samoświadomości może stanowić problem – zarówno dla samej jednostki jak i dla jej otoczenia.
U osób, które posiadają wysoki poziom pewności we własne umiejętności – istnieje ryzyko, że będą brały na siebie zbyt dużo zadań, nie dostrzegając również własnych słabości. Mogą wykazywać się nietolerancją wobec tych, którzy są mniej zdolni. Takie osoby mogą być także postrzegane jako aroganckie, czy dominujące nad innymi. Mogą mieć również tendencję do przypisywania sobie umiejętności, których w rzeczywistości nie posiadają lub przekonywać innych do swoich racji, gdy się mylą.
Z kolei osoby, które posiadają wysoki poziom pewności siebie w relacjach interpersonalnych – mogą być postrzegane jako „agresywne”, postepować po swojemu – nawet, gdy inni mają rację lub lepsze pomysły. Mogą nie umieć słuchać innych, przerywać, zagadywać i dominować.
Oczywiście – tak jak napisałam powyżej – kluczowa jest w tym wszystkim samoświadomość własnych zachowań i ich wpływu na inne osoby, a także umiejętność ich kontrolowania.